ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ (1943)

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ

ΗΛΙΟΣ Ο ΠΡΩΤΟΣ (1943)

-------------------------------------------------------------------------------------


"Δεν ξέρω πια τη νύχτα"

Δεν ξέρω πια τη νύχτα φοβερή ανωνυμία θανάτου,
στον μυχό της ψυχής μου αράζει στόλος άστρων.
Έσπερε φρουρέ για να λάμπεις πλάι, στο ουρανί
αεράκι ενός νησιού που με ονειρεύεται
ν' αναγγέλλω την αυγή από τα ψηλά του βράχια
τα δυο μάτια μου αγκαλιά σε πλέουνε με το άστρο
της σωστής μου καρδιάς: Δεν ξέρω πια τη νύχτα.

Δεν ξέρω πια τα ονόματα ενός κόσμου που μ' αρνιέται.
Καθαρά διαβάζω τα όστρακα τα φύλλα τ' άστρα.
Η έχτρα μου είναι περιττή στους δρόμους τ' ουρανού
εξόν κι αν είναι τ' όνειρο που με ξανακοιτάζει
με δάκρυα να διαβαίνω της αθανασίας τη θάλασσα
Έσπερε κάτω απ' την καμπύλη της χρυσής φωτιάς σου,
τη νύχτα που είναι μόνο νύχτα δεν την ξέρω πια.



"Δεν ξέρω πια τη νύχτα"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Σταύρος Πασπαράκης


-------------------------------------------------------------------------------------


"Έντιμο αίμα"

Τα παιδιά ξεχύνονται στους κάμπους,
οι φωνές τους δεν είναι πια κουρέλια.
Έντιμο αίμα που ζητάει εκδίκηση.



"Έντιμο αίμα"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη


-------------------------------------------------------------------------------------


"Ζωγραφιές Ηράκλειες"

Τόποι που με του φεγγαριού το αλησμονάνθι
και με του ήλιου τους χυμούς με θρέψατε,
σήμερα ονειρεύομαι για σας
μάτια που να σας συντροφέψουν μ' ένα φως καλύτερο.

Μάτια για έναν περίπατο καλύτερο.
Οι νυχτιές χαλκεύουνε στα έγκατά σας
ζωγραφιές ηράκλειες.
Εκείνος που θα βγει να πει: ορίζω τη ζωή
δίχως ν' αστροπελεκιστεί απ' το θάνατο,
εκείνος που σε μια φουχτιά καθάριου αγέρα
θα πει να γεννηθεί γυμνό ένα ρόδο και θα γεννηθεί.

[Έπαιξα με το χιόνι του Χελμού,
μαύρισα μες στης Λέσβος τους ελαιώνες.
Έριξα βότσαλα λευκά σε μια Μυρτώα θάλασσα,
έπλεξα πράσινα μαλλιά στης Αιτωλίας τη ράχη.

Εκείνος θα 'χει μες στα στήθια του εκατό αιώνες
μα θα είναι νέος, νέος ωσάν φωνούλα νιόκοπου νερού
που χύνεται από το πλευρό της μέρας.
Νέος ωσάν βλαστάρι απείραχτου κλαδιού.
Νέος χωρίς ρυτίδα γης μήτε ουρανού σκιά,
μήτε χαράς αμαρτωλού ευφροσύνη.]



"Ζωγραφιές Ηράκλειες"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη


-------------------------------------------------------------------------------------


"Κάτω στης Μαργαρίτας τ' αλωνάκι"

Κάτω στης μαργαρίτας
τ' αλωνάκι, στήσαν χορό
τρελό τα μελισσόπουλα.

Ιδρώνει ο ήλιος, τρέμει το
νερό. Στάχυα ψηλά λυγίζουνε
το μελαμψό ουρανό.

Πέρα μέσα στα χρυσά νταριά
κοιμούνται αγοροκόριτσα.
Ο ύπνος τους μυρίζει πυρκαγιά.
Στα δόντια τους
ο ήλιος σπαρταράει.

Κάτω στης μαργαρίτας
τ' αλωνάκι.



"Κάτω στης Μαργαρίτας τ' αλωνάκι"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη




"Κάτω στης Μαργαρίτας τ' αλωνάκι"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρίζα Κωχ


-------------------------------------------------------------------------------------


"Μισοβουλιαγμένες βάρκες"

Μισοβουλιαγμένες βάρκες
ξύλα που πρήζουνται με απόλαυση.
άνεμοι ξυπόλυτοι άνεμοι στα σοκάκια
που κουφάθηκαν πέτρινοι κατήφοροι.

Ο μουγκός ο τρελός η μισοχτισμένη ελπίδα.
Μεγάλα νέα καμπάνες στις αυλές άσπρες μπουγάδες
στις παραλίες οι σκελετοί.
Μπογιές κατράμι νέφτι, ετοιμασίες της Παναγίας
που για να γιορτάσει ελπίζει.
ʼσπρα πανιά και γαλανές σημαιούλες.

Κι εσύ στα πάνω περιβόλια κτήνος της αγριαχλαδιάς
λιγνό άγουρο αγόρι ο ήλιος ανάμεσα στα σκέλια σου
να παίρνει μυρωδιά κι η κοπελίτσα στην αντικρινή στεριά
να σιγοκαίγεται απ' τις ορτανσίες.



"Μισοβουλιαγμένες βάρκες"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Σταύρος Πασπαράκης


-------------------------------------------------------------------------------------

"Ναυτάκι του περιβολιού"

"Ναυτάκι του περιβολιού"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία:


-------------------------------------------------------------------------------------

"Παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο"


Παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο
κουρεμένο κεφάλι όνειρο ακούρευτο
ποδιά με σταυρωμένες άγκυρες.
Μπράτσο του πεύκου γλώσσα του ψαριού
αδερφάκι του σύννεφου!

Κοντά σου είδες ν' ασπρίζει ένα βρεμένο βότσαλο,
άκουσες να σφυρίζει ένα καλάμι.
Τα πιο γυμνά τοπία που γνώρισες,
τα πιο χρωματιστά.

Βαθιά-βαθιά ο αστείος περίπατος του σπάρου,
ψηλά-ψηλά της εκκλησίτσας το καπέλο
και πέρα-πέρα ένα βαπόρι με φουγάρα κόκκινα.

(Είδες το κύμα των φυτών όπου έπαιρνεν η πάχνη,
το πρωινό λουτρό της το φύλλο της φραγκοσυκιάς,
το γεφυράκι στη στροφή του δρόμου
αλλά και τ' αγριοχαμόγελο.

Σε μεγάλους χτύπους δέντρων.
Σε μεγάλα λιοστάσια παντρειάς
εκεί που στάζουν από τα ζουμπούλια δάκρυα.
Εκεί που ανοίγει ο αχινός τους γρίφους του νερού,
εκεί που τ' άστρα προμηνούν τη θύελλα).

Παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο
χαϊμαλί τρελό σαγόνι πεισματάρικο.
Παντελονάκι αέρινο,
στήθος του βράχου κρίνο του νερού.
Μορτάκι του άσπρου σύννεφου!

Οι στίχοι μέσα στην παρένθεση δεν περιέχονται στο τραγούδι.



"Παιδί με το γρατσουνισμένο γόνατο"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη

-------------------------------------------------------------------------------------

"Πατριωτάκια του ήλιου"

Ψηλά μ' έναν πυρσό από στάχυα η λεβεντιά
προχωρεί μες στα κύματα και τραγουδάει:

Ω παιδιά που με νιώθετε - πατριωτάκια του ήλιου
με βέργες και παράξενα πουλιά στα χέρια,
με χλοερές καρδιές και μάτια καθαρά
που ακούτε από τις παραλίες την ανατολή να βουίζει
ζεσταίνοντας στην αγκαλιά σας ένα φως απέραντο
από την άκρη τ' ουρανού ως το βάθος της καρδιάς
με πείσμα πορφυρό - πατριωτάκια του ήλιου
που λέτε: ο μόνος δρόμος είναι η ανατολή!

Της ελιάς και της συκιάς και του κυπαρισσιού,
των αμπελιών των ξεροπόταμων και των μεγάλων τρούλων
η γη ακουμπάει από τη μια μεριά στην όχθη των ονείρων σας.
Ακούστε με είμαι από τους δικούς σας δώστε μου ένα χέρι
που ν' αγαπάει, με μιας να κόβει τα ολόκληρα όνειρα.
Να κολυμπάει ελεύθερα στα νιάτα των νεφών.
Η γη μιλάει κι ακούγεται απ' το ρίγος των ματιών.


"Πατριωτάκια του ήλιου"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία:


-------------------------------------------------------------------------------------


"Πίνω νερό, κόβω καρπό"

Πίνω νερό, κόβω καρπό,
χώνω το χέρι μου στις φυλλωσιές του ανέμου.
Οι λεμονιές αρδεύουνε τη γύρη της καλοκαιριάς.
Τα πράσινα πουλιά σκίζουν τα όνειρά μου,
φεύγω με μια ματιά.

Ματιά πλατιά όπου ο κόσμος ξαναγίνεται.
Όμορφος από την αρχή στα μέτρα της καρδιάς.



"Πίνω νερό, κόβω καρπό"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη


-------------------------------------------------------------------------------------


"Σώμα του καλοκαιριού"

Πάει καιρός που ακούστηκεν η τελευταία βροχή
(πάνω από τα μυρμήγκια και τις σαύρες).
Τώρα ο ουρανός καίει απέραντος,
(τα φρούτα βάφουνε το στόμα τους),
της γης οι πόροι ανοίγουνται σιγά-σιγά
(και πλάι απ' το νερό που στάζει συλλαβίζοντας)
ένα πελώριο φυτό κοιτάει κατάματα τον ήλιο!

Ποιος είναι αυτός που κείτεται στις πάνω αμμουδιές
(ανάσκελα φουμέρνοντας ασημοκαπνισμένα ελιόφυλλα;)
Τα τζιτζίκια ζεσταίνονται στ' αυτιά του.
Τα μυρμήγκια δουλεύουνε στο στήθος του.
Σαύρες γλιστρούν στη χλόη της μασχάλης
κι από τα φύκια των ποδιών του αλαφροπερνά ένα κύμα
σταλμένο απ' τη μικρή σειρήνα που τραγούδησε :)

Ω σώμα του καλοκαιριού γυμνό καμένο
φαγωμένο από το λάδι κι από το αλάτι.
Σώμα του βράχου και ρίγος της καρδιάς,
μεγάλο ανέμισμα της κόμης λυγαριάς.
'Αχνα βασιλικού πάνω από το σγουρό εφηβαίο
γεμάτο αστράκια και πευκοβελόνες,
σώμα βαθύ πλεούμενο της μέρας !

('Ερχονται σιγανές βροχές ραγδαία χαλάζια.
Περνάν δαρμένες οι στεριές στα νύχια του χιονιά
που μελανιάζει στα βαθιά μ' αγριεμένα κύματα.
Βουτάνε οι λόφοι στα πηχτά μαστάρια των νεφών.

Όμως και πίσω απ' όλα αυτά χαμογελάς ανέγνοια
και ξαναβρίσκεις την αθάνατη ώρα σου
όπως στις αμμουδιές σε ξαναβρίσκει ο ήλιος,
όπως μεσ' στη γυμνή σου υγεία ο ουρανός).

Οι στίχοι που βρίσκονται μέσα στις παρενθέσεις, δεν περιλαμβάνονται στο τραγούδι.



"Σώμα του καλοκαιριού"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1989)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Σταύρος Πασπαράκης


-------------------------------------------------------------------------------------

"Φωτιά, ωραία φωτιά"

Στα χτήματα βαδίσαμε όλη μέρα
με τις γυναίκες τους ήλιους τα σκυλιά μας.
Παίξαμε τραγουδήσαμε ήπιαμε νερό
φρέσκο καθώς ξεπήδαγε από τους αιώνες.

Το απομεσήμερο για μια στιγμή καθίσαμε
και κοιταχτήκαμε βαθιά μέσα στα μάτια.
Μια πεταλούδα πέταξε απ' τα στήθια μας.
Ήτανε πιο λευκή απ' το μικρό λευκό κλαδί
της άκρης των ονείρων μας

Ξέραμε πως δεν ήταν να σβηστεί ποτές,
πως δε θυμότανε καθόλου τι σκουλήκια έσερνε.
Το βράδυ ανάψαμε φωτιά και τραγουδούσαμε γύρω τριγύρω:
Φωτιά ωραία φωτιά μη λυπηθείς τα κούτσουρα.
Φωτιά ωραία φωτιά μη φτάσεις ως τη στάχτη.
Φωτιά ωραία φωτιά καίγε μας, λέγε μας τη ζωή.

Εμείς τη λέμε τη ζωή την πιάνουμε απ' τα χέρια
κοιτάζουμε τα μάτια της που μας ξανακοιτάζουν.
Κι αν είναι αυτό που μας μεθάει μαγνήτης το γνωρίζουμε
κι αν είναι αυτό που μας πονάει κακό το 'χουμε νιώσει.
Εμείς τη λέμε τη ζωή πηγαίνουμε μπροστά
και χαιρετούμε τα πουλιά της που μισεύουνε.

Είμαστε από καλή γενιά.



"Φωτιά, ωραία φωτιά"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη
Απαγγελία: Γιάννης Φέρτης


-------------------------------------------------------------------------------------

"Ω, αμάραντο πέλαγο"

Εκείνοι που με λιθοβόλησαν δεν ζούνε πια,
με τις πέτρες τους έχτισα μια κρήνη.
Στο κατώφλι της έρχονται χλωρά κορίτσια.
Τα χείλια τους κατάγονται από την αυγή,
τα μαλλιά τους ξετυλίγονται βαθιά στο μέλλον.

Έρχονται χελιδόνια, τα μωρά του ανέμου.
Πίνουν πετούν να πάει μπροστά η ζωή.
Το φόβητρο του ονείρου γίνεται όνειρο,
η οδύνη στρίβει το καλό ακρωτήρι.
Καμιά φωνή δεν πάει χαμένη στους κόρφους τ' ουρανού.

Ω αμάραντο πέλαγο, τι ψιθυρίζεις πες μου!

Από νωρίς είμαι στο πρωινό σου στόμα
στην κορυφήν όπου προβάλλ' η αγάπη σου.
Βλέπω τη θέληση της νύχτας να ξεχύνει τ' άστρα,
τη θέληση της μέρας να κορφολογάει τη γη.

Σπέρνω στους κάμπους της ζωής χίλια μπλαβάκια,
χίλια παιδιά μέσα στο τίμιο αγέρι.
Ωραία γερά παιδιά που αχνίζουν καλοσύνη
και ξέρουν ν' ατενίζουν τους βαθιούς ορίζοντες
όταν η μουσική ανεβάζει τα νησιά.
Χάραξα τ' όνομα το αγαπημένο
στον ίσκιο της γιαγιάς ελιάς,
στον ρόχθο της ισόβιας θάλασσας.



"Ω, αμάραντο πέλαγο"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη
Απαγγελία: Γιάννης Φέρτης


-------------------------------------------------------------------------------------

"Ω, να σπάσουν οι πέτρες"

Ω να σπάσουν οι πέτρες να λυγίσουνε τα θυμωμένα σίδερα,
ο αφρός να φτάσει ως την καρδιά ζαλίζοντας τα θεριεμένα μάτια.
Η θύμηση να γίνει ένα κλαδάκι δυόσμου αμάραντο
κι από τη ρίζα του να ορμήσουν άνεμοι γιορτής.
Εκεί να γείρουμε το μέτωπο, τ' αστραφτερά μας πράγματα
να 'ναι κοντά στην πρώτη απλοχεριά του πόθου,
η κάθε γλώσσα να μιλεί την καλοσύνη της ημέρας.
Ήμερα να χτυπάει στις φλέβες ο παλμός της γης.




"Ω, να σπάσουν οι πέτρες"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη


-------------------------------------------------------------------------------------

"Δίνω το χέρι στη δικαιοσύνη"

Μέρα στιλπνή αχιβάδα της φωνής που μ' έπλασες
γυμνόν να περπατώ στις καθημερινές μου Κυριακές
ανάμεσ' από των γιαλών τα καλωσόρισες
φύσα τον πρωτογνώριστο άνεμο.

ʼπλωσε μια πρασιά στοργής
για να κυλήσει ο ήλιος το κεφάλι του.
Ν' ανάψει με τα χείλια του τις παπαρούνες,
τις παπαρούνες που θα δρέψουν οι περήφανοι άνθρωποι
για να μην είναι άλλο σημάδι στο γυμνό τους στήθος.
Από το αίμα της αψηφισιάς που ξέγραψε τη θλίψη
φτάνοντας ως τη μνήμη της ελευθερίας.

Είπα τον έρωτα την υγεία του ρόδου, την αχτίδα,
που μονάχη ολόισα βρίσκει την καρδιά.
Την Ελλάδα που με σιγουριά πατάει στη θάλασσα.
Την Ελλάδα που με ταξιδεύει πάντοτε
σε γυμνά χιονόδοξα βουνά.

Δίνω το χέρι στη δικαιοσύνη,
διάφανη κρήνη κορυφαία πηγή.
Ο ουρανός μου είναι βαθύς κι ανάλλαχτος.
Ό,τι αγαπώ γεννιέται αδιάκοπα.
Ό,τι αγαπώ βρίσκεται στην αρχή του πάντα.


"Δίνω το χέρι στη δικαιοσύνη"
[ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ: Ηλιος ο πρώτος (1969)]
Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος
Ερμηνεία: Μαρία Δημητριάδη


-------------------------------------------------------------------------------------

Επιμέλεια ιστοσελίδας: Φιλοθέη Κολίτση